Στο πλαίσιο του μεγάλου αφιερώματος Métiers d’Art στο Chronos Plus που κυκλοφορεί, ο Christian Selmoni περιγράφει τη διαδικασία «δημιουργίας της ομορφιάς»
Υπεύθυνος για την ανάπτυξη και των σχεδιασμό των προϊόντων της Vacheron Constantin (και απόλυτος γνώστης της ιστορίας της), ο Christian Selmoni είναι Καλλιτεχνικός Διευθυντής του maison από το 2010. Το 2017, ανέλαβε επιπλέον το Τμήμα Κληρονομιάς της, με την αποστολή να αναδείξει την πλούσια ιστορία της, αλλά και να εξάγει από αυτήν ιδέες, νέα concepts και νέα σχέδια για ρολόγια. Αυτά, σε ό,τι αφορά τις συστάσεις. Γιατί η κουβέντα μας αυτή με τον Christian Selmoni, στο πλαίσιο και του μεγάλου αφιερώματος του Chronos plus που θα κυκλοφορήσει σε λίγες ημέρες, περιστράφηκε γύρω από τα Métiers d’Art και τα υπέροχα, μοναδικά κομμάτια, που παρουσίασε φέτος ο οίκος, με θέμα «Υδάτινα Βασίλεια».
Πώς καταλήξατε στο γενικό θέμα της θάλασσας για τη φετινή τριλογία Royaumes Aquatiques;
Η σειρά Les Cabinotiers είναι αφιερωμένη στα μοναδικά κομμάτια, τα οποία προσεγγίζουμε με δύο τρόπους. Ο ένας είναι να δημιουργούμε ρολόγια επί παραγγελία, σύμφωνα με τις επιθυμίες των πελατών μας. Ο άλλος είναι να φτιάχνουμε μοναδικά κομμάτια τα οποία, φυσικά, προσφέρουμε σε έναν πελάτη. Αυτό το κάνουμε επειδή, για εμάς, είναι μια ευκαιρία να εκφράσουμε τη χειροτεχνία και την τεχνογνωσία μας. Προκειμένου να υπάρχει κάποια συνέχεια, εδώ και αρκετά χρόνια, επιλέγουμε ένα ετήσιο θέμα – μπορώ να αναφέρω για παράδειγμα τη σειρά Mécaniques Sauvages του 2018, που ήταν αφιερωμένη στο βασίλειο των άγριων ζώων. Φέτος, το θέμα είναι το βασίλειο της θάλασσας – στην επιφάνειά της, αλλά και κάτω από αυτή.
Πώς διακόσμησαν οι τεχνίτες του maison αυτά τα ρολόγια;
Ας αρχίσουμε με τον Ιπτάμενο Ολλανδό, έναν θρύλο που μας έρχεται από τον 17ο αιώνα και μας μιλά για ένα πλοίο-φάντασμα, που δεν μπορεί να αγκυροβολήσει σε κανένα σημείο στη Γη. Η ιδέα ήταν να δημιουργήσουμε μια δική μας, ρομαντική θα έλεγα, και ιδιαίτερα δραματική ερμηνεία. Χρησιμοποιήσαμε την τέχνη της σμάλτωσης, που είναι μια από τις τέσσερις ιστορικές τεχνικές που εδώ στην Vacheron Constantin εξασκούμε in-house. Ο Laurent, ο ταλαντούχος αρχιτεχνίτης μας, συνδύασε στο καντράν του Flying Dutchman, δύο τεχνικές σμάλτωσης, τη ζωγραφική μινιατούρας και το grisaille. Πρώτα εφάρμοσε μια στρώση από λευκό σμάλτο, στο οποίο ζωγράφισε το δραματικό φόντο -τη θάλασσα, τον ουρανό κ.λπ.- σε διάφορες αποχρώσεις του μπλε. Όταν ολοκλήρωσε αυτή τη διαδικασία, ύστερα από 12 περάσματα από τον κλίβανο, άρχισε να ζωγραφίζει το πλοίο. Για να του προσδώσει αυτό το ιδιαίτερο φασματικό εφέ, αποφάσισε να χρησιμοποιήσει την τεχνική grisaille, η οποία περιλαμβάνει την εφαρμογή στρώσεων ενός είδους λευκού σμάλτου που αποκαλείται «blanc de Limoges», με τo οποίο, στρώση τη στρώση, δημιούργησε διάφορες αποχρώσεις του γκρι. Είναι πολύ σπάνιος ο συνδυασμός αυτών των δύο τεχνικών σε ένα ρολόι. Είναι μια χρονοβόρα διαδικασία, απαιτεί σχεδόν δύο μήνες δουλειάς. Σε αντίθεση με τον Ιπτάμενο Ολλανδό, ο Ιππόκαμπος έχει δημιουργηθεί με μια σύνθεση τεχνικών: σμάλτωση, guillochage και gem-setting, τις οποίες εξασκούμε in-house. Με τη Χελώνα επιστρέφουμε στην τεχνική grisaille και τον Laurent, τον αρχιτεχνίτη που δημιούργησε τον Ιπτάμενο Ολλανδό. Αυτό το καντράν ήταν μια συνεργασία σχεδιαστή-τεχνίτη. Αφού το σχέδιο έγινε δεκτό, ο τεχνίτης το ανασχεδίασε κατά τον τρόπο που πίστευε ότι είναι ο καλύτερος για την εφαρμογή του σμάλτου.
Ήταν δύσκολη η συνεργασία μεταξύ τεχνιτών με διαφορετικές ειδικότητες;
Δεν θα έλεγα ότι ήταν δύσκολη. Σίγουρα, όμως, ήταν απαιτητική. Οι τεχνίτες έκαναν πολλές συζητήσεις μεταξύ τους πριν να αρχίσουν τη δουλειά και, φυσικά, απαιτήθηκε καλός συντονισμός. Είναι ομαδική δουλειά και οι τεχνίτες μας είναι συνηθισμένοι να εργάζονται ομαδικά. Το αποτέλεσμα δείχνει ότι πέρασαν καλά κάνοντάς το.
Πόσοι είναι οι τεχνίτες της Vacheron Constantin που ασχολούνται με τις τεχνικές διακόσμησης;
Το εργαστήριο για τα Métiers d’Art είναι αφιερωμένο κατά 80% στα μοναδικά κομμάτια Les Cabinotiers και η ομάδα περιλαμβάνει περί τους 12-15 ανθρώπους, που είναι εξειδικευμένοι σε τέσσερις ιστορικές τεχνικές. Δεν είναι ακριβώς μικρή η ομάδα, ιδιαίτερα αν συνυπολογίσει κανείς τους ανθρώπους που είναι υπεύθυνοι για το τεχνικό κομμάτι. Προτιμώ να πω ότι είναι μια ομάδα από ιδιαίτερα ταλαντούχους, επιδέξιους και έμπειρους τεχνίτες. Αν κάναμε έναν παραλληλισμό με τη βιομηχανία των πολυτελών αυτοκινήτων, θα έλεγα ότι τα ρολόγια Les Cabinotiers είναι η ομάδα Formula1 της Vacheron Constantin, με την έννοια ότι οι ωρολογοποιοί που δημιουργούν αυτά τα ρολόγια είναι πραγματικά ό,τι καλύτερο διαθέτουμε στο δυναμικό μας.
Πιστεύετε ότι τα ρολόγια της σειράς Aquatic Kingdoms επισκίασαν φέτος τις πιο εμπορικές συλλογές της manufacture;
Ειλικρινά, δεν θα το έλεγα. Πιστεύω πως η ωρολογοποιία της Vacheron Constantin έχει μέσα της πολλή δημιουργικότητα, πολλή καινοτομία και ποικιλία. Κάθε χρόνο προσπαθούμε να δημιουργούμε ρολόγια που να εκθέτουν στο κοινό την ποικιλομορφία αλλά και τη συνέπεια της Vacheron Constantin στο ύφος της. Για εμάς είναι σημαντικό να ερχόμαστε με νέα μοντέλα που καλύπτουν διαφορετικές πτυχές της ωρολογοποιίας μας. Φέτος, παρουσιάσαμε τα γυναικεία Patrimony Selfwinding και Traditionnelle Perpetual Calendar, αναδείξαμε την κληρονομιά μας με το επαναλανσάρισμα του 222 και, πλάι σε αυτά, δείξαμε τα μοντέλα Les Cabinotiers γιατί, όπως, σας είπα, είναι μια ευκαιρία να επιδείξουμε τις ικανότητές μας στον τομέα των fine timepieces, τόσο από την τεχνική όσο και από την καλλιτεχνική άποψη. Συνεχίζουμε σταθερά να εκφράζουμε τα ταλέντα μας μέσα από διαφορετικές σχεδιαστικές προτάσεις.
Υπάρχουν όρια στις δυνατότητες κατόρθωσης αυτών των ρολογιών;
Πιστεύω πως, εξ ορισμού, ο σκοπός των μοντέλων Les Cabinotiers είναι να ξεπερνούν τα όρια των προσδοκιών. Κάθε χρόνο προσπαθούμε να εξελίσσουμε περαιτέρω τις τεχνικές μας στη διακόσμηση και τη μηχανική. Πάντα υπάρχει η δυνατότητα για το καλύτερο. Αναζητούμε να καταρρίπτουμε τους κώδικες και να καινοτομούμε. Πραγματικά μου αρέσει ο παραλληλισμός με τη Formula1, που είναι ιδιαίτερα απαιτητική και στην οποία κερδίζουν μόνο οι καλύτεροι.
Πόσο συμμετέχουν οι πελάτες σας στη δημιουργία αυτών των μοναδικών κομματιών;
Όπως σας είπα, μπορεί κάποιος πελάτης να μας ζητήσει να δημιουργήσουμε το «δικό του» ρολόι, έχοντας μια ξεκάθαρη ιδέα του τι θα είναι αυτό. Σ΄ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας, από τον αρχικό σχεδιασμό μέχρι την υλοποίηση του ρολογιού, ο πελάτης αυτός προσκαλείται να συμμετέχει. Έχουμε πολλά παραδείγματα τέτοιων ρολογιών και έχω αυτή τη στιγμή στο μυαλό μου ένα από τα πιο πρόσφατα: ένα πολύ εντυπωσιακό ρολόι τσέπης με ηχητικές complications, για το οποίο δουλέψαμε οκτώ χρόνια! Ο πελάτης συμμετείχε στην ανάπτυξή του όλο αυτό το διάστημα.
Είναι φαινόμενο των τελευταίων χρόνων η δίψα των συλλεκτών για ρολόγια με χειροποίητη διακόσμηση; Πού οφείλεται αυτό;
Αν θέλουμε να μιλήσουμε για μια «τάση», οφείλουμε να δούμε τα πράγματα από τη σκοπιά της ιστορίας. Πριν από έναν ή και δύο αιώνες, είχαμε την παράδοση να δημιουργούμε ρολόγια κατά παραγγελία για πολύ σημαντικούς συλλέκτες. Έχουμε πολλά παραδείγματα σ’ όλο το φάσμα της ιστορίας μας. Με τις συλλογές Les Cabinotiers αναζητούμε να επανασυνδεθούμε με αυτή την υπηρεσία προσφοράς ρολογιών που έχουν δημιουργηθεί σύμφωνα με τις επιθυμίες του πελάτη. Για εμάς, λοιπόν, δεν είναι απλώς μια «τάση» – παρότι, πράγματι, υπάρχει αυτή η τάση αναζήτησης της απόλυτης αποκλειστικότητας στον κόσμο των πολυτελών ρολογιών. Πιστεύω ότι, εξ ορισμού, το να δημιουργείς ένα ρολόι made-to-measure είναι η απόλυτη πολυτέλεια που μπορεί να περιμένει κανείς από έναν οίκο ωρολογοποιίας.
Υπάρχει κάποιο είδος ανταγωνισμού μεταξύ συλλεκτών;
Στο παρελθόν είχαμε αρκετούς σοβαρούς συλλέκτες. Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν από τις ΗΠΑ. Μπορώ να αναφέρω ορισμένους από αυτούς, όπως τον Henry Graves Jr., διάσημο τραπεζίτη και δεινό συλλέκτη ρολογιών, αλλά και τον James W. Packard, βιομήχανο και κατασκευαστή αυτοκινήτων. Και οι δύο έδιναν παραγγελίες για αποκλειστικά ρολόγια, δημιουργώντας ανάμεσα στους οίκους ένα ιδιαίτερο είδος άμιλλας. Υπήρχε, πράγματι, ένα είδος ανταγωνισμού μεταξύ των δύο, με την έννοια ότι έθεταν τις επιθυμίες τους υπόψη των ίδιων οίκων. Η Vacheron Constantin ήταν ανάμεσα σε αυτούς τους λίγους στους οποίους απευθύνονταν. Σήμερα, μπορεί να υπάρχει ένα είδος ανταγωνισμού στο πλαίσιο της υπερ-πολυτέλειας. Σίγουρα θα έδειχνε κανείς με υπερηφάνεια στους φίλους του το μοναδικό ρολόι που δημιούργησε γι’ αυτόν η Vacheron Constantin.
Ποια είναι για εσάς τα χαρακτηριστικά που πρέπει να συγκεντρώνει ένα έργο, προκειμένου να είναι «έργο τέχνης»;
Για να απαντήσω σ’ αυτή την ερώτηση, θα πρέπει πρώτα να διακρίνουμε την «τέχνη» από τη «χειροτεχνία». Δεν θεωρούμε τους εαυτούς μας καλλιτέχνες. Είμαστε τεχνίτες και ωρολογοποιοί. Ας πούμε ότι το επίπεδο των δεξιοτήτων και των ταλέντων των ειδικών μας μπορεί να παράγει ένα έργο τέχνης. Αυτή είναι η πιο ειλικρινής απάντηση που μπορώ να σας δώσω. Πιστεύω πως, ναι, το ευφυές χέρι, η δεξιότητα και η εμπειρία μπορούν να «δημιουργήσουν ομορφιά» και να ανυψώσουν ένα ρολόι στο επίπεδο του έργου τέχνης.
Τι απολαμβάνετε περισσότερο σ’ ένα ρολόι;
Πολλά πράγματα. Πρώτα απ’ όλα, το ότι το ρολόι είναι ένα αντικείμενο πολυτελείας. Κάτι που φοράς στον καρπό σου και είναι μια όμορφη έκφραση design και τεχνικότητας. Υπάρχει επίσης πολλή ανθρώπινη ευρηματικότητα στον τομέα των μηχανικών ρολογιών. Αυτός ο αναλογικός τρόπος έκφρασης του χρόνου με τροχούς, μοχλούς, γρανάζια κ.λπ., είναι κάτι που μιλάει στις καρδιές μας, ειδικά σε μια εποχή που μας περιβάλλει η ψηφιακή τεχνολογία και πράγματα που δεν μπορούμε ν’ αγγίξουμε. Υπάρχει πολύ συναίσθημα όταν μιλάμε για ρολόγια πολυτελείας. Για εμένα, το μισό είναι η ομορφιά του design και το άλλο μισό η μηχανική απήχηση.
Και τι απολαμβάνετε περισσότερο στη ζωή;
Το ταξίδι, τη λογοτεχνία, τη μουσική και την ωρολογοποιία, που είναι πολύ ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής μου. Προσπαθώ να μη σπαταλώ τον χρόνο μου μπροστά από το Netflix ή το Facebook, γιατί ο χρόνος είναι κάτι πολύ σημαντικό. Προσπαθώ να εκμεταλλεύομαι τον χρόνο μου με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
